Oczyszczalnia ścieków dla miasta i gminy zlokalizowana jest na obrzeżach miasta, w miejscowości Łęg. W pobliżu rzeki Czarnej Staszowskiej znajduje się zespół obiektów i urządzeń służących do mechaniczno-biologicznego oczyszczania ścieków oraz przeróbki i unieszkodliwiania osadów ściekowych. Nowoczesny reaktor biologiczny z osadem czynnym pracuje w systemie UCT (Uniwersity of Cape Town) z tlenową stabilizacją osadu w układzie dwóch niezależnych ciągów technologicznych. Średnia przepustowość systemu wynosi 1800 m3/d. Oczyszczalnia posiada stację zlewną, do której mogą być dowożone ścieki z gospodarstw niepodłączonych do kanalizacji. Ciąg osadowy wyposażony jest w urządzenia do higienizacji osadu nadmiernego wapnem oraz do kompostowania. Przedsiębiorstwo posiada także specjalistyczny sprzęt do obsługi kanalizacji i oczyszczalni.
1. Oczyszczalnia ścieków
Oczyszczalnia Ścieków w Łęgu została oddana do użytku w 1998 r. W 2015 r. zrealizowano projekt dofinansowany z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 – „Modernizacja Oczyszczalni Ścieków oraz sieci wodociągowej i kanalizacyjnej na terenie gminy Połaniec”, którego przedmiotem była modernizacja sieci wodociągowej i kanalizacyjnej oraz oczyszczalni ścieków w Łęgu, aby poprawić warunki życia i zdrowia mieszkańców miasta i gminy Połaniec poprzez zapewnienie niezawodnego systemu zaopatrzenia w wodę oraz podwyższenie bezpieczeństwa epidemiologicznego. Zmodernizowana Oczyszczalnia Ścieków posiada wydajność 14 500 RLM i obecnie, zgodnie z rozporządzeniem ustanawiającym aglomerację, obsługuje 12 109 RLM.
Oczyszczalnia spełnia warunki wprowadzania ścieków do wód lub ziemi oraz substancji szczególnie szkodliwych w środowisku wodnym dla aglomeracji powyżej 10 000 RLM (tab. 1).
Ścieki surowe z miejskiego systemu kanalizacyjnego doprowadzane są grawitacyjnie do dwóch pompowni – głównej przy ul. Partyzantów i sieciowej przy ul. W. Bartłomieja, a następnie tłoczone do komory uspokojenia przy budynku krat.
Z komory uspokojenia ścieki dopływają kanałem podposadzkowym do budynku krat wyposażonego w mechaniczną kratę schodkową o prześwicie 4 mm oraz sito śrubowe o prześwicie 2,5 mm, stanowiące urządzenie podstawowe. Skratki są transportowane na zewnątrz budynku krat przenośnikiem ślimakowym, gromadzone w pojemnikach i wywożone z terenu oczyszczalni w miejsce wskazane przez eksploatatora.
Następnie ścieki kierowane są do dwóch piaskowników wirowych, każdy o średnicy D = 3,0 m z łapaczami części pływających. Czas zatrzymania ścieków w piaskowniach wynosi 1,8 min. Piasek wytrącony i zgromadzony w lejach piaskowników jest przepompowywany do klasyfikatora piasku (separatora), zlokalizowanego w budynku krat. Po oddzieleniu części organicznych i odwodnieniu piasku w klasyfikatorze jest on zsypywany do pojemników, a następnie wywożony z terenu oczyszczalni.
W komorze rozdzielczej zblokowanej z piaskownikami ścieki kierowane są do reaktora biologicznego. W reaktorze prowadzony jest proces biologicznej, zintegrowanej redukcji związków węgla, azotu i fosforu w kolejnych fazach beztlenowej, niedotlenionej i tlenowej.
Reaktor pracuje w systemie UCT z tlenową stabilizacją osadu w układzie dwóch niezależnych ciągów technologicznych. Objętość czynna reaktora (Vcz = 3,250 m3) jest podzielona przegrodami wewnętrznymi na komory: defosfatacji, denitryfikacji i nitryfikacji.
Wyposażenie technologiczne stanowią mieszadła wolnoobrotowe, pompy propellerowe oraz system wgłębnego napowietrzania drobnopęcherzykowego zasilany dmuchawami. Przepływ ścieków odbywa się poprzez przelewy w strefie przy powierzchni ścieków oraz otworami przy dnie reaktora, a także jest wymuszany pompami propellerowymi.
Z reaktora biologicznego mieszanina ścieków i osadu czynnego przepływa dwoma rurociągami do osadników wtórnych radialnych, każdy o średnicy 18 m, czasie zatrzymania wynoszącym T = 5,7 h i obciążeniu hydraulicznym powierzchni 0,35 m/h.
W osadnikach wtórnych następuje sedymentacja zawiesiny osadu czynnego. Osad odprowadzany jest do pompowni osadu wtórnego, o wymiarach 3,0×4,85 m.
Z pompowni niezbędna ilość osadu recyrkulowana jest do komory denitryfikacji, a pozostała część, czyli osad nadmierny, kierowana jest do przeróbki na ciągu osadowym. Rozdział i kontrola przepływu osadów jest prowadzona w komorach pomiarowych wyposażonych w przepływomierze i przepustnice.
Osad nadmierny kierowany jest do zagęszczacza grawitacyjnego, o działaniu cyklicznym (typ ZGP-6), o kubaturze całkowitej 93 m3, w którym następuje jego wstępne zagęszczenie. Ciecz nadosadowa zawracana jest do ciągu oczyszczania, natomiast osad zagęszczony kierowany na instalację odwadniania i przeróbki osadów.
Osad pobierany jest poprzez pompę osadową i podawany na prasę taśmową do odwadniania. Przed wlotem na prasę do osadu dozowany jest polielektrolit wspomagający proces odwadniania. Odcieki z odwodnienia osadu są zawracane do ciągu oczyszczania. Odwodniony osad jest następnie higienizowany wapnem tlenkowym i składowany okresowo na terenie oczyszczalni.
Oczyszczone i sklarowane ścieki z osadników wtórnych odpływają kolektorem zrzutowym, a następnie w między walu kanałem otwartym z wylotem do odbiornika – rzeki Czarna Staszowska. Kolektor pracuje jako grawitacyjny, a okresowo, przy wysokich stanach wody w rzece, jako ciśnieniowy. Po przejściu przez wał przeciwpowodziowy, na wlocie do kanału otwartego, zamontowana jest klapa zwrotna, zabezpieczająca przed cofką z rzeki.
Prawidłowość pracy oczyszczalni zabezpieczona jest przez odpowiednie systemy sterowania, w dużym stopniu zautomatyzowane, dzięki zastosowaniu AKPiA (Aparatura Kontrolno-Pomiarowa i Automatyka).
Oczyszczalnia jest stale monitorowana za pomocą kamer przemysłowych, posiada także dodatkowy agregat prądotwórczy, pozwalający na normalną pracę całego obiektu w przypadku awarii podstawowego zasilania energetycznego.
Pomiar ilości ścieków realizowany jest w studni (komorze) pomiarowej, usytuowanej na kolektorze odprowadzającym ścieki oczyszczone, poprzez system automatycznego rejestrowania danych.
Pobór prób do analizy jakościowej ścieków surowych odbywa się w komorze uspokojenia, natomiast ścieki oczyszczone pobierane są na wylocie kanalizacji doprowadzającej je do rzeki.
Rocznie oczyszczalnia przetwarza ok. 500 tys. m3 ścieków.
2. Agro-Łęg– powstanie i instalacja
Urządzenie do aglomeracji i higienizacji osadów ściekowych, jako urządzenie przetwarzania osadu, zostało zamontowane bezpośrednio po prasie taśmowej. Jest to pozioma jednowałowa mieszarka porcjowa WBH 0300 przeznaczona do porcjowego mieszania osadów ściekowych z tlenkiem wapnia, gdzie w wyniku reakcji egzotermicznej dochodzi do znacznego osuszenia osadu i utworzenia aglomeratu. Instalacja oparta jest o układ mieszania oraz transportu i dozowania osadów ściekowych oraz wapna.
Osad ściekowy pobierany jest z prasy i za pośrednictwem bezwałowego podajnika ślimakowego trafia do mieszalnika. Urządzenie wyposażone jest w mikrodozownik, którego zadaniem jest precyzyjne dozowanie określonej ilości wapna do mieszalnika. Został on wyposażony w zbiornik buforowy, który zapewnia stabilną pracę dozownika. W mieszalniku porcjowym zachodzi reakcja egzotermiczna pomiędzy wodą znajdującą się w osadzie ściekowym a tlenkiem wapnia, w wyniku czego tworzony jest jednorodny aglomerat.
Mieszarka pracuje na zasadzie mechanicznej fluidyzacji produktu. Szczególny kształt, położenie i prędkość obrotowa narzędzi mieszających wytwarzają wirowy ruch odśrodkowy, w wyniku którego powstaje złoże fluidalne mieszaniny osadu i wapna, które umożliwia powstanie jednorodnej mieszaniny, w konsekwencji ulegającej pełnej higienizacji i aglomeracji. Dzięki temu składniki cząstki o różnej wielkości i gęstości nasypowej mieszają się doskonale w możliwie najkrótszym czasie.
Poziome jednowałowe mieszarki porcjowe WBH składają się z naczynia z bębnem mieszającym z wlotem; wylotu z zaworem wylotowym i otworem wentylującym; wału mieszania; dwóch płyt czołowych zamykających bęben, do których przymocowane są kołnierzowo kompletne łożyska końcowe wraz z integralnym nastawnym uszczelnieniem wału; oraz kompletnej jednostki napędu z przekładnią. Mieszanie następuje przez lepiszcz pługowy w specjalnym układzie obracającym się na wale mieszania w poziomym bębnie cylindrycznym. Tu następuje turbulentne i ciągłe mieszanie wszystkich cząstek.
Powstały produkt transportowany jest przenośnikiem taśmowym na przyczepę ciągnikową, skąd przewożony jest pod zadaszoną wiatę o wymiarach 40×24 m, przeznaczoną do jego gromadzenia do czasu zbycia. Wiata jest wybetonowana i posiada odpływ odcieków. Odcieki odprowadzane są do kanalizacji wewnętrznej oczyszczalni i kierowane do pompowni – na początek procesu oczyszczania. Planuje się wytwarzanie ok. 500 mg rocznie organiczno-mineralnego środka poprawiającego właściwości gleby, który następnie sprzedawany będzie okolicznym rolnikom.
Wapno niezbędne do prowadzenia procesu przywożone jest jeden raz w miesiącu specjalistycznym samochodem przystosowanym do jego transportu. Po dowiezieniu na teren oczyszczalni wapno w sposób hermetyczny przeładowywane jest do istniejącego silosa (zbiornika magazynowego).
Po procesie odzysku, polegającym na aglomeracji i higienizacji ustabilizowanych komunalnych osadów ściekowych, powstaje produkt końcowy – organiczo-mineralny środek poprawiający właściwości gleby, który zgodnie z decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (G-719/18 z 26 stycznia 2018 r.) został wprowadzony do obrotu pod nazwą „Agro-Łęg”.
3. Osiągnięte efekty
Dzięki modernizacji Oczyszczalni Ścieków produkowany jest preparat ,,Agro-Łęg”, który na podstawie przeprowadzonych badań jakościowych oraz badań poziomu zanieczyszczeń zakwalifikowany został do grupy środków wspomagających uprawę roślin. Przedsiębiorstwo uzyskało decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na wprowadzenie go do obrotu. Decyzja Ministra określa ponadto treść instrukcji stosowania i przechowywania preparatu.
„Agro-Łęg” przeznaczony jest do stosowania w uprawach polowych oraz do rekultywacji gruntów rolnych. Zalecany jest do stosowania na wszystkich rodzajach gleby, w szczególności na glebach charakteryzujących się niskim odczynem. Stosuje się go od marca do października, w zależności rodzaju zastosowania oraz organizacji prac – pod podorywkę lub na ściernisko po zbiorach roślin. W przypadku siewu roślin jarych lub sadzenia wiosną, dopuszczalne jest jego stosowanie pod uprawki przedsiewne. Środka nie należy stosować na łąkach i pastwiskach.
„Agro-Łęg” powinien być stosowany do uprawy roślin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi poza okresem wegetacji. Nie należy stosować go na terenach zalanych wodą, przykrytych śniegiem, zamarzniętych do głębokości 30 cm oraz podczas opadów deszczu. Nie przewiduje się stosowania łącznie ze środkami ochrony roślin.
„ Agro-Łęg” spełnia następujące wymagania:
- przydatności środka poprawiającego właściwości gleby do stosowania w uprawach polowych i rekultywacji gruntów, zgodnie z § 2 ust. 4 pkt 4 w związku z § 2 ust. 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 18 czerwca 2008 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o nawozach i nawożeniu (Dz. U. z 2008 nr 119 poz. 765 ze zm.) – opinia Instytutu Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach o przydatności środka poprawiającego właściwości gleby „Agro-Łęg”, produkowanego przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Połańcu Sp. z o.o. do stosowania w uprawach polowych i do rekultywacji gruntów;
- wymagania jakościowe oraz dopuszczalne wartości zanieczyszczeń środka wspomagającego uprawę roślin, zgodnie z § 14 ust. 1 ww. rozporządzenia – opinia Instytutu Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach o spełnieniu wymagań jakościowych oraz wymagań dotyczących dopuszczalnych zawartości zanieczyszczeń przez środek poprawiający właściwości gleby o nazwie „ Agro-Łęg”, produkowany przez PGK w Połańcu Sp. z o.o., sprawozdanie z badań nr 16S55 z 18 listopada 2016 r. – zastosowanie przedmiotu lub substancji nie prowadzi do negatywnych skutków dla życia, zdrowia ludzi lub środowiska;
- zastosowanie środka poprawiającego właściwości gleby „Agro-Łęg” jest bezpieczne dla zdrowia zwierząt po prawidłowym jego zastosowaniu, zgodnie z art. 2 ust. 2 pkt 5 ww. rozporządzenia – opinia Instytutu Medycyny Wsi w Lublinie, opinia Państwowego Instytutu Weterynaryjnego – Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach dotycząca oddziaływania środka poprawiającego właściwości gleby o nazwie „Agro-Łęg” na zdrowie zwierząt po prawidłowym jego zastosowaniu.
4. Nagrody i wyróżnienia
Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Połańcu Sp. z o.o. zostało laureatem Konkursu Inwestycja Roku 2015 w kategorii do 30 tys. mieszkańców za „ Modernizację oczyszczalni ścieków oraz sieci wodociągowej i kanalizacyjnej na terenie gminy Połaniec” zrealizowaną przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Połańcu Sp. z o.o. Nagrodę na gali w Bydgoszczy odebrał Jacek Nowak, Prezes PGK w Połańcu Sp. z o.o.
Wojewoda Świętokrzyski przyznał Przedsiębiorstwu Gospodarki Komunalnej w Połańcu Sp. z o.o. nagrodę „Laur Świętokrzyski” w kategorii Przedsiębiorstwo Przyjazne Środowisku. Kierunkowymi wytycznymi w kategorii Przedsiębiorstwo Przyjazne Środowisku była produkcja wyrobów lub oferowanie usług zmierzających do ochrony środowiska, które wyróżnia wysoka jakość oraz podejmowanie działań mających na celu pozyskiwanie funduszy na ochronę środowiska. Ponadto zwracano uwagę na działania na rzecz poprawy środowiska naturalnego, wdrażanie rozwiązań służących jego ochronie oraz promowanie ekologicznego korzystania z produktów i usług przedsiębiorstwa. Kolejnym z kryteriów oceny było tworzenie kompleksowej strategii wdrażania ekologicznych rozwiązań.
„AGRO – ŁĘG” to organiczno-mineralny środek poprawiający właściwości gleby, wprowadzony do obrotu zgodnie z decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi nr G-719/18.
Produkcja środka poprawiającego właściwości gleby wytworzonego z ustabilizowanych komunalnych osadów ściekowych oraz wapna wysokoreaktywnego nawozowego odbywa się w Oczyszczalni Ścieków w miejscowości Łęg w gminie Połaniec.
Środek „Agro-Łęg” spełnia wymagania jakościowe oraz w zakresie dopuszczalnych wartości zanieczyszczeń.
Środek ten zawiera stosowne ilości azotu, fosforu oraz wapnia dzięki czemu wpływa korzystnie na żyzność gleby. Stosowanie środka poprawia również odczyn gleby, jej strukturę, właściwości retencyjne, sorpcyjne i buforowe. Preparat „Agro-Łęg” przeznaczony jest do stosowania w uprawach polowych oraz do rekultywacji gruntów rolnych.
Zakres oraz dawka i termin stosowania
Środek poprawiający właściwości gleby „Agro-Łęg” stosuje się pod podorywkę lub na ściernisko po zbiorach roślin. W przypadku siewu roślin jarych czy sadzenia wiosną, dopuszczalne jest stosowanie pod uprawki przedsiewne. Zalecany jest do stosowania na wszystkich rodzajach gleby, w szczególności na glebach charakteryzujących się niskim odczynem. Dawka nie powinna przekraczać 10 t/ha raz na trzy lata w uprawach polowych i 12 t/ha raz na trzy lata do rekultywacji gruntów rolnych. Agro-Łęg stosuje się w okresie od marca do października, w zależności rodzaju zastosowania oraz organizacji prac.
Ograniczenia stosowania
„Agro-Łęg” powinien być stosowany do uprawy roślin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi poza okresem wegetacji. Nie przewiduje się stosowania go łącznie ze środkami ochrony roślin. Nie należy stosować na łąkach i pastwiskach, a także na terenach zalanych wodą, przykrytych śniegiem, zamarzniętych do głębokości 30 cm oraz podczas opadów deszczu.
Sposób dozowania
„Agro-Łęg” należy rozprowadzić równomiernie po powierzchni pola za pomocą odpowiedniego rozrzutnika. Rozprowadzenie po powierzchni pola należy dokonać w sposób wykluczający nawożenie pól i upraw do tego nieprzeznaczonych. Następnie należy zmieszać środek z glebą za pomocą odpowiedniego sprzętu rolniczego.
Sposób przechowywania
„Agro-Łęg” należy przechowywać luzem w pryzmach formowanych na utwardzonym i nieprzepuszczalnym podłożu lub w opakowaniach jednostkowych. W przypadku przechowywania luzem w pryzmach należy zapewnić odpowiednie przykrycie materiałem wodoszczelnym. Pryzmy powinny być zlokalizowane w bezpiecznej odległości (co najmniej 25 m) od cieków wodnych oraz zabezpieczone przed przemywaniem przez wody opadowe lub inne.
Zalecane środki ostrożności
Należy stosować odpowiednie środki ochrony bezpośredniej, tj. okulary, rękawice i odzież ochronną. W przypadku zanieczyszczenia oczu przemyć dużą ilością wody i skontaktować się z lekarzem. W przypadku połknięcia skontaktować się z lekarzem.
Jacek Nowak
Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Połańcu Sp. z o.o.
…
Źródło: Forum Eksploatatora 5/2018
