Stworzenie systemu informacji przestrzennej klasy GIS obejmowało wprowadzenie danych z inwestycji wybudowania niespełna 10 km sieci kanalizacyjnej, 3 strefowych przepompowni ścieków i 4 przydomowych pompowni ścieków. Analizowany obszar, w związku z koniecznością doprowadzenia ścieków do lokalnej oczyszczalni ścieków, obejmował powierzchnię blisko 100 ha. Do tworzenia systemu wykorzystano wolne i otwarte oprogramowanie QGIS, udostępniane na licencji GNU (General Public License). Dane do stworzenia systemu pozyskano w wyniku własnoręcznie wykonywanych pomiarów geodezyjnych, wywiadu terenowego oraz dokumentacji projektowej. Pomierzone w terenie elementy sieci wprowadzono do systemu na podstawie współrzędnych geodezyjnych, ale także uzupełniono je atrybutami opisowymi, zawierającymi parametry techniczne oraz inne dane, pomocne w dalszym zarządzaniu siecią.
Wstęp
Technologia komputerowa umożliwia powstawanie rozbudowanych systemów informacji przestrzennej, definiowanych jako systemy pozyskiwania, przetwarzania i udostępniania danych. Podstawą takich systemów jest baza danych zawierająca informacje przestrzenne i opisowe o różnie zdefiniowanych obiektach. Założenie bazy danych wymaga zatem pozyskania odpowiednich danych, opisujących poszczególne cechy obiektów, które w systemie określane są jako atrybuty. Dzieli się je na atrybuty przestrzenne, określające położenie, wielkość, kształt obiektów i ich topologiczne relacje oraz atrybuty opisowe, określające cechy ilościowe lub jakościowe obiektów geograficznych, niezwiązane z ich umiejscowieniem w przestrzeni. Niezbędnymi składnikami są także sprzęty komputerowe oraz urządzenia służące do pozyskiwania danych, zarówno w sposób bezpośredni (instrumenty geodezyjne, fotogrametryczne), jak i pośredni (skanery, digitizery, autografy). Nie zapominając także o urządzeniach służących do generowania opracowań i prezentacji opracowanych wyników (drukarki, plotery).
Obecnie popularyzacji i dostępności do systemów informacji przestrzennej sprzyja rozwój serwisów informacyjnych w przeglądarkach internetowych. Jednocześnie podejmowany jest szereg inicjatyw, dążących do aktualności i wzbogacania treści tych serwisów [Izdebski 2009]. Bardzo ważnym elementem systemu, od którego zależy jego właściwe i efektywne wykorzystanie, jest jednak nadal człowiek. Podstawowym sposobem prezentacji danych w systemach informacji przestrzennej są za tzw. modele danych. W modelu wektorowym położenie obiektów opisywane jest za pomocą współrzędnych geograficznych (X, Y, H) w odpowiednim układzie odniesienia. Współrzędne opisują właściwości geometryczne obiektów przestrzennych, takich jak punkty, linie, poligony [Kędzia, Ociepa 2015]. W modelu rastrowym przedstawiana przestrzeń jest podzielona na siatkę ze ściśle określoną liczbą wierszy i kolumn. Podstawowy element zapisu informacji przestrzennej stanowi tzw. komórka rastra, od której wielkości zależy dokładność geometryczna reprezentacji poszczególnych obiektów [Szczepanek 2013, 2018]. Niekiedy łączy się powyższe dwa modele w model hybrydowy.W celu wygodniejszej i efektywniejszej pracy w systemach informacji przestrzennej, dane organizuje się na warstwach tematycznych. Każda warstwa obejmuje ten sam fragment terenu, ale zawiera wyłącznie jeden rodzaj danych. Sposób jej zapisu zależy od charakteru danych, dokładności geometrycznej obiektów oraz operacji jakie mają być wykonywane na danych obiektach. Poszczególne warstwy mogą być następnie, w zależności od potrzeb, wyświetlane i analizowane łącznie lub pojedynczo [Świercz 2016].
Oprogramowanie GIS
Obecne oprogramowania klasy GIS zapewniają pełną funkcjonalność i obsługę całej drogi jaką musi przebyć informacja przestrzenna, począwszy od wprowadzenia danych, poprzez ich gromadzenie, zarządzanie, przetwarzanie, aż po uzyskanie zamierzonego efektu oraz jego udostępnienie w czytelnej i praktycznej formie. Możliwość przeprowadzenia tych wszystkich etapów w jednym miejscu przekonuje do siebie coraz większą liczbę użytkowników oraz sprawia, że systemy GIS znajdują zastosowanie w wielu przedsiębiorstwach zarządzania infrastrukturą.
W ostatnim czasie, ze względu na możliwości uzyskania dofinansowania na działania związane z szeroko pojętym rozwojem informatyzacji przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych, stało się to ich zadaniem priorytetowym. Nie tylko w zakresie aplikacji pojedynczych programów, ale integracji poszczególnych oprogramowań w celu uzyskania narzędzia o większych możliwościach. Systemy GIS wykorzystywane w przedsiębiorstwach wodociągowych i kanalizacyjnych muszą mieć rozbudowany charakter oraz być często zintegrowane z narzędziami służącymi do monitorowania, modelowania matematycznego sieci. Rozumie się przez to integracje z programami służącymi do symulacji sieci czy połączenia bazy danych dodatkowo ze SCADA.
Wybór odpowiedniego narzędzia nie jest łatwy, ze względu na wiele czynników wynikających przede wszystkim ze specyfiki przedsiębiorstwa. System GIS należy tworzyć przy ścisłej współpracy z zarządzającym sieciami. Skutkuje to przyjęciem odpowiedniego modelu danych oraz struktury systemu, umożliwiającego jego późniejsze pełne wykorzystanie, zgodnie z oczekiwaniami. Należy przy tym uwzględnić opłacalność wprowadzanych modułów, analizując wcześniej stosunek potencjalnych korzyści do poniesionych nakładów. Ze względu na charakter sieci najczęściej wykorzystuje się wektorowy model obiektowy, gdzie poszczególne elementy prezentowane są za pomocą punktów (hydranty, zasuwy, studnie), odcinków (rurociągi), wieloboków (budynki, zbiorniki) [Góra 2008]. W celu stworzenia relacyjnej bazy danych, istnieje konieczność opisania poszczególnych elementów sieci przyjętymi atrybutami. Wartości atrybutów pojedynczych obiektów, przechowywane w tabelach bazy danych, umożliwią następnie prowadzenie analiz oraz przetwarzanie danych zgodnie z zapotrzebowaniem przedsiębiorstwa.
Najważniejsze zadania GIS w infrastrukturze wodociągowej i kanalizacyjnej podaje w swojej książce Kwietniewski [2008]. Należą do nich:
- inwentaryzacja sieci;
- scentralizowanie informacji i danych w jednej bazie umożliwiające uproszczenie kontroli i weryfikacji informacji oraz cech topologicznych obiektów sieciowych;
- łatwy i szybki dostęp do danych oraz ich bezproblemowa wymiana wewnątrz przedsiębiorstwa;
- ocena awaryjności i stanu technicznego obiektów, usprawnienie procesu usuwania awarii;
- możliwość bieżącej i ciągłej kontroli parametrów hydraulicznych i jakościowych związanych z funkcjonowaniem sieci poprzez rejestrację;
- archiwizacja i prezentacja pomiarów zbieranych za pośrednictwem systemu automatyki przemysłowej;
- możliwości tworzenia symulacji pracy sieci dla potrzeb modernizacyjnych i rozwojowych poprzez wykorzystywanie analitycznych modeli przestrzennych;
- wykonywanie analiz i ocen na potrzeby podejmowania różnych decyzji;
- usprawnienie obsługi klienta.
Wdrażanie systemów GIS w przedsiębiorstwach wodociągów i kanalizacji ma na celu poprawę efektywności pracy, generowanie oszczędności oraz przy- noszenie zysków. Przedsiębiorstwa zarządzające ogromnym majątkiem w postaci rozproszonej na dużym obszarze infrastruktury sieciowej muszą posiadać wiarygodne i aktualne informacje o jej przebiegu, stanie technicznym itp. Rozwiązania GIS, oferując integralność danych pochodzących z różnych źródeł, stają się doskonałym narzędziem do spajania kompletnej wiedzy o majątku przedsiębiorstwa. Możliwość graficznej prezentacji danych w prosty i wyrazisty sposób, znacznie ułatwia przedstawianie szczegółowych analiz innym organom decyzyjnym oraz instytucjom publicznym. Dodatkowo gwarantuje szybki i łatwy dostęp do potrzebnych informacji oraz kompatybilność z branżowymi oprogramowaniami [NETGIS 2013].
Na rynku istnieje obecnie coraz więcej różnych oprogramowań dedykowanych jako programy klasy GIS. Zazwyczaj są to oprogramowania komercyjne, udostępniane za pomocą wielu różnych licencji, takich jak na przykład OEM (ang. Original Equipment Manufacturer) firmy Microsoft, która zabrania nabywcy nawet przenoszenia zakupionego programu na inny komputer. Najpopularniejsze i najczęściej spotykane licencje komercyjne to BSD (Non–Copyleft Berkeley Software Distribution), LGPL (Copyleft–Non–Copyleft GNU Lesser General Public License), GPL (GNU General Public License), MIT (Massachusetts Institute of Technology License) [Szczepanek 2013]. Rozwiązania te są odpłatne, w zależności od rodzaju, dostępności funkcji, bardziej lub mniej zaawansowanych, a także ilości użytkowników.
Oprogramowanie QGIS jest udostępniane na licencji GNU General Public License – GPL (Copyleft). Jest to licencja wolnego i otwartego oprogramowania, umożliwiająca dostęp do programu każdemu użytkownikowi. QGIS może być bezpłatnie wykorzystywany zarówno przez administrację publiczną, jednostki naukowe, firmy komercyjne, jak i pojedyncze osoby fizyczne [QGIS 2016]. QGIS oferuje wiele możliwości pracy z różnymi danymi. Do podstawowych zadań należy przeglądanie i nakładanie na siebie danych wektorowych i rastrowych zapisanych w różnych formatach, a także w różnych układach odniesienia. Program obsługuje tabele z informacjami przestrzennymi, rastry i zobrazowania obsługiwane przez bibliotekę GDAL (Geospatial Data Abstraction Library), takie jak GeoTiff, ERDAS IMG, ArcInfoASCII GRID, JPG, PNG oraz inne. Umożliwia również pracę na danych wektorowych i rastrowych zapisanych w bazach GRASS, a także danych przestrzennych udostępnianych online jako OGC Web Service, w tym WMS, WMTS, WFS, WCS, WFS-T.
Program pozwala na tworzenie map i indywidualnych opracowań przy pomocy wielu przydatnych narzędzi, takich jak: panel rysowania, przeliczanie współrzędnych, tworzenie i zarządzanie bazami danych, etykietowanie obiektów, edycja stylów wyświetlania warstw w oparciu o zadane parametry, przeglądanie, przeszukiwanie i edycja atrybutów, zaznaczanie i uzyskiwanie informacji o obiektach, tworzenie kompozycji oraz wydruków. QGIS umożliwia wykonywanie analiz danych zawartych w przestrzennych bazach danych, takich jak próbkowanie, geoprocesing, analiza danych wektorowych, zarządzanie geometrią i bazą danych.
Program posiada również narzędzia do udostępniania uzyskanych efektów pracy. Zapewnia tworzenie i edycję plików ESRI Shapefile (SHP) oraz warstw wektorowych GRASS. Pozwala na wymianę danych w formacie DXF. Istnieje możliwość importu i eksportu formatu GPX do bezpośredniej wymiany danych z urządzeniami GPS. Stworzone opracowania można wyeksportować i opublikować w Internecie przy pomocy odpowiednich serwerów. Oprócz wbudowanych podstawowych narzędzi posiada bardzo dobrze rozbudowane zasoby wtyczek, dostosowanych do indywidualnych potrzeb użytkownika. Wtyczki bardzo często są tworzone na podstawie zgłaszanych przez odbiorców sugestii lub też przez samych użytkowników, a następnie upowszechniane w dostępnym dla każdego oficjalnym repozytorium wtyczek [QGIS 2016].
Obecnie z tego oprogramowania ko-rzysta już kilka przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych, z bardzo dobrym skutkiem. Jednym z większych to Wodociągi i Kanalizacja w Opolu oraz Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Gliwicach, a także i Wodociągi i Kanalizacja w Grodzisku Mazowieckim. W tych przedsiębiorstwach bazy danych zostały stworzone od podstaw, przez pracowników przy wykorzystaniu narzędzi dostępnych w QGIS.
Gmina Suchożebry
Gmina Suchożebry jest gminą wiejską, ulokowaną we wschodniej części województwa mazowieckiego, w powiecie siedleckim. Obejmuje obszar 101 km2 podzielony na 18 sołectw, zamieszkałych przez 4960 mieszkańców. W gminie znajduje się 1628 budynków mieszkalnych, z czego 1183 jest podłączonych do sieci wodociągowej, zaś 525 do sieci kanalizacyjnej [Urząd Gminy Suchożebry 2016]. Stworzenie systemu informacji przestrzennej polegało na utworzeniu od podstaw struktury bazy danych w otwartym oprogramowaniu QGIS, zawierającej informacje o nowo wybudowanej sieci kanalizacji sanitarnej. Inwestycja wymagała wybudowania niespełna 10 km sieci kanalizacyjnej, trzech strefowych przepompowni ścieków i 4 przydomowych pompowni ścieków. Obszar obejmował tereny trzech wsi o powierzchni blisko 100 ha. Łączna długość zaprojektowanej sieci wyniosła 10 504 m. Inwentaryzacji sieci dokonywano równocześnie z wykonywaniem zaplanowanej inwestycji. Jest to najbardziej pożądana metoda wprowadzania danych, ponieważ na tym etapie istnieje możliwość weryfikacji wprowadzanych danych i kontroli nad ich poprawnością.
…
…
Budowa systemu informacji przestrzennej
System informacji przestrzennej dla realizowanej inwestycji stworzono za pomocą oprogramowania QGIS (wersja 2.14.0 Essen). Podstawę tworzonego systemu stanowi baza danych, zawierająca dane pochodzące z inwentaryzacji nowo wybudowanej sieci kanalizacyjnej. Do ewidencjonowanych obiektów należały: przewody główne, studzienki, pompownie, przyłącza wraz z siecią wewnętrzną do budynków. Obiekty zostały podzielone na klasy, z których każda stanowi oddzielny plik SHP. Przy tworzeniu warstw wspomagano się wytycznymi dla wykonawców dotyczącymi specyfikacji danych GIS o nowo wybudowanych obiektach sieci kanalizacyjnej, udostępnianych przez Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Miasta Stołecznego Warszawy.
Każda klasa obiektów została wprowadzona na oddzielną, indywidualną warstwę SHP. Obiekty wszystkich klas opisane zostały atrybutami przestrzennymi, które określają: współrzędne położenia, kształt, relacje topologiczne z innymi obiektami i umożliwiają wykreślenie ich na mapie. Reprezentują umiejscowienie obiektu w terenie i jego charakter geometryczny. Każdy element sieci został opisany szeregiem parametrów technicznych zgodnie z przyjętymi założeniami. Wartości atrybutów uzupełniono na podstawie przygotowanych wartości słownikowych. Dane te zawarto w tabelach atrybutów, stanowiących nieodłączną część każdej warstwy SHP.
Każda warstwa otrzymała indywidualną nazwę. Składa się ona z przedrostka „KAN”, symbolizującego sieć kanalizacyjną. Następny człon stanowi główna nazwa warstwy, określająca rodzaj obiektów na niej występujących, np. „STUDNIE”. Na końcu zaś znajduje się skrót „SANIT”, informujący, że jest to kanalizacja sanitarna.
Do objęcia systemem nowo wybudowanej sieci wystarczyło utworzenie pięciu podstawowych warstw:
- KAN_ KANALY_ SANIT – sieć główna obejmująca przewody grawitacyjne i tłoczne;
- KAN_STUDNIE_SANIT – studnie na sieci głównej oraz na przykanalikach i sieciach wewnętrznych;
- KAN_PRZYKANLIK_SANIT –przyłącza kanalizacyjne do posesji;
- KAN_SIEC_WEWNETRZNA_SANIT – fragmenty sieci od pierwszej studni na posesji do wejścia rury kanalizacyjnej do budynku. Zastosowanie tej warstwy zostało wymuszone niejednoznaczną definicją przykanalika w obowiązujących przepisach prawnych;
- KAN_POMPOWNIA_SANIT –strefowe przepompownie ścieków oraz przepompownie przydomowe.
Dodatkowo przygotowano warstwy pozwalające na dalszy rozwój systemu informacji przestrzennej na terenie gminy z myślą o jego rozszerzeniu o już istniejące oraz realizowane w przyszłości elementy infrastruktury technicznej.
W miarę tworzenia bazy danych niezbędne okazało się modyfikowanie tabeli atrybutów. Pola atrybutów wprowadzano głównie przy zakładaniu każdej warstwy SHP. Każdy tworzony obiekt otrzymał atrybut ID_OBIEKT, który służy do jego identyfikacji w dalszym zarządzaniu danymi. Obiekty wprowadzane na różne warstwy posiadają zarówno atrybuty wspólne, jak i indywidualne, charakterystyczne tylko dla danej grupy. Atrybuty wspólne służą do określenia cech całej sieci, lokalizacji inwestycji oraz dokumentacji budowy. Do tej grupy można zaliczyć pola określające np. rodzaj sieci, wymuszenie przepływu, materiał, sprawność działania, źródło pozyskania danych, gminę, miejscowość, kierownictwo budowy, wykonawcę czy nr umowy wraz z decyzjami i niezbędnymi datami. Atrybuty indywidualne zależą od rodzaju obiektu znajdującego się na warstwie. Studnie charakteryzowane są takimi parametrami, jak: typ studni, rzędna dna studni, rzędna włazu, klasa włazu, czy przepad. Kanały dodatkowo opisane są długością, spadkiem, przełazowością, kształtem przewodu, rzędnymi na końcu i początku. Przykanaliki, podobnie jak kanały, z rozszerzeniem o nr podłączonego budynku.
…
Dużo więcej indywidualnych atrybutów przypisano pompowniom. Jest to związane z parametrami technicznymi pomp i pracą pompowni. Obiekty te charakteryzowane są dodatkowo takimi własnościami, jak: sprawność pomp, maksymalny wydatek, sposób obsługi, maksymalna pojemność komory, rzędne dopływu i wypływu ścieków, czy rzędne zagłębienia pomp. Każda warstwa posiada indywidualną tabelę atrybutów, składającą się z około 40 pól.
W celu ujednolicenia wartości wprowadzanych w pola atrybutów, utworzono słowniki atrybutów, zawierające charakterystyczne dla danych obiektów parametry, takie jak np. średnice stosowanych rur, studni, materiały z jakich wykonywana jest armatura kanalizacyjna, czy inne stałe cechy opisujące sieć i jej elementy. Takie rozwiązanie umożliwia zachowanie spójności systemu i prawidłowości prowadzonych później analiz.
W celu zapewnienia większej funkcjonalności systemu, uzupełniono go o wersję cyfrową mapy zasadniczej. Wszystkie dane otrzymały jednolity układ odniesienia, co umożliwia wykonywanie analiz topologicznych pomiędzy nowo wybudowaną siecią a istniejącą infrastrukturą. Otrzymane dane z Powiatowego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej były w formacie DXF. Po wczytaniu pliku rozdzielono postać wektorową, tak by każda warstwa mapy zasadniczej stanowiła oddzielny plik SHP. Dodatkowo do sytemu podłączono ortofotomapę udostępnianą przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Podgląd zdjęć lotniczych, służących jako podkład pod pozostałe dane wektorowe, umożliwia łatwiejszą lokalizację interesujących z punktu widzenia systemu, obiektów w terenie. Dołączenie ortofotomapy odbywa się poprzez dodanie warstwy WMS [Świercz 2016].
Możliwości wykorzystania utworzonego systemu
Zaletą systemów informacji przestrzennej jest zgromadzenie danych w jednym miejscu. System zapewnia jednoczesny dostęp do tych samych przestrzennych i nieprzestrzennych danych dla wielu użytkowników. Dzięki wektorowemu zapisowi trasy sieci oraz należycie uzupełnionym atrybutom, chcąc zdobyć dane dotyczące fragmentu sieci, można uniknąć rozkładania wielu arkuszy map i żmudnych manualnych poszukiwań dokumentacji powykonawczej w archiwach.
Obiekty w systemie są podzielone tematycznie i znajdują się w oddzielnych bazach danych. Taki model umożliwia segregację danych źródłowych. Studnie, kanały główne, przykanaliki, pompownie znajdują się na innych warstwach, dzięki czemu łatwiejsze jest ich lokalizowanie oraz zarządzanie nimi. Prowadzenie analiz może odbywać się w obrębie jednego rodzaju obiektów. Aktywowanie i dezaktywowanie poszczególnych warstw umożliwia łatwiejszą pracę oraz wygodniejszy pogląd na dany rodzaj sieci. Każdy element sieci stanowi oddzielny obiekt i jest opisany atrybutami. Dane te można przeglądać w tabeli atrybutów.
Program QGIS pozwala na wyszukiwanie obiektów poprzez tworzenie zapytań. Tworzone zapytania mogą składać się z różnych operacji na atrybutach. QGIS daje możliwość użycia funkcji i działań matematycznych, wyrażeń warunkowych, łączenia wartości atrybutów, jak również wyszukiwania za pomocą koloru czy geometrii. Założenie filtra pozwala na wyświetlenie interesujących danych oraz zapisanie ich do osobnego pliku.
…
QGIS umożliwia symbolizację obiektów względem atrybutu. Oznacza to, że można rozróżnić wizualną prezentację studni czy kanałów według ich parametrów technicznych. Każdemu rodzajowi studni można nadać indywidualny symbol, który będzie wyświetlany na mapie. Wielkość symbolu może odzwierciedlać wielkość studni. Podzielenie kanałów względem średnicy oraz sposobu wymuszenia przepływu znacznie ułatwia identyfikację sieci. W systemie rurociągi grawitacyjne i tłoczne rozróżniono typem i kolorem linii. Podobnego podziału dokonano względem średnicy kanałów. Umożliwia to łatwiejsze czytanie schematu sieci, poprzez bardzo szybkie rozpoznanie kanałów głównych, bocznych czy też początków i krańców sieci. Dodatkowo, po takim podziale, możliwe jest aktywowanie/dezaktywowanie wydzielonych podwarstw.
QGIS pozwala na dołączanie do konkretnych obiektów plików zewnętrznych i uruchamianiu ich na żądanie użytkownika. Odbywa się to poprzez utworzenie w tabeli atrybutów dodatkowej kolumny ze ścieżką do konkretnego pliku, który ma być załączony oraz dodaniu odpowiedniej akcji we właściwościach warstwy. Dzięki temu można przypiąć dodanego obiektu zdjęcie, kartę katalogową, schemat, czy też inną dokumentację, różnego formatu. Oprogramowanie QGIS umożliwia tworzenie zarówno prostych, jak i bardziej rozbudowanych statystyk oraz zapytań przestrzennych.
Zgromadzenie niezbędnych danych o sieci w jednym miejscu, wraz z połączeniem z aktualną mapą zasadniczą w postaci cyfrowej, umożliwia prowadzenie dokładnych analiz. Dostęp do informacji o trasie sieci, lokalizacji studni, rozwiązaniu wysokościowym oraz jednocześnie o przebiegu innego uzbrojenia podziemnego, pozwala na prowadzenia wstępnych prac projektowych dotyczących np. rozbudowy sieci. Ułatwione staje się podjęcie decyzji o możliwości budowy dodatkowych przykanalików i włączaniu do istniejącej sieci nieuzbrojonych wcześniej działek.
QGIS daje możliwość wymiany danych z innym oprogramowaniem, co znacznie ułatwia pracę nad danym zagadnieniem. Zapisywanie i otwieranie warstw, w takich formatach jak DXF,SHP czy GML, pozwala na na dogodne opracowywanie zadanego problemu w różnych programach, a następnie skompletowanie całości w jednym systemie. Dostęp do plików bazodanowych o rozszerzeniu DBF, zawierających atrybuty obiektów, może odbywać się za pomocą arkusza kalkulacyjnego. Bazę danych można także szybko aktualizować o dodatkowe informacje,zebrane np. w skoroszytach programu Excel. Należy jednak pamiętać,by obiekty w istniejącej i dołączanej bazie były identyfikowane wspólnym parametrem (w tym przypadku jest toID_OBIEKT).
Dalszy rozwój systemu
Stworzony system informacji przestrzennej w programie QGIS zawiera tylko nowo wybudowaną sieć kanalizacji sanitarnej objętą projektem. System tworzono jednak z myślą jego dalszego rozwoju. Przygotowano dodatkowe warstwy oraz rozszerzone słowniki atrybutów, tak by mogły być wykorzystywane przy wprowadzaniu do systemu już istniejących oraz nowo budowanych sieci kanalizacyjnych w gminie. W związku z tym, iż gmina Suchożebry jest w 100% zwodociągowana oraz w części skanalizowana, bardzo dobrym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie do systemu GIS istniejącej na terenie gminy całej sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. Zgromadzenie danych z zakresu gospodarki wodno-ściekowejw jednym systemie mogłoby znacznie usprawnić zarządzanie tymi sieciami.
Po wprowadzeniu danych dotyczących bezpośrednio przebiegu i charakterystyk sieci, można by rozszerzyć system o dodatkowe komponenty, takie jak EDMS (Elektroniczny System Zarządzania Danymi). Takie rozwiązanie znacznie ułatwiłoby dostęp do dokumentacji technicznej sieci, zapewniając proste i szybkie przeglądanie przechowywanych dokumentów.
W miarę rozwoju sieci kanalizacyjnej na terenie całej gminy oraz włączania do systemu istniejącej sieci wodo-ciągowej oraz stacji uzdatniania wody i oczyszczalni ścieków, można połączyć GIS z oprogramowaniem służącym do opracowywania modeli sieci, monitoringu, sterowania (SCADA). Tak pozyskane informacje można by importować do systemów informacji przestrzennej i przetwarzać w konkretnych celach wg bieżącego zapotrzebowania, również na potrzeby innych programów, których źródłem informacji byłaby baza danych w QGIS.
Zaprezentowane zastosowanie wykorzystania oprogramowania QGIS daje ogromne możliwości dla małych i średnich przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych, które często nie mogą sobie pozwolić na zakup oprogramowania komercyjnego.
…
Literatura
[1] Góra W. 2008: Zastosowanie GIS w systemach wodociągowych i kanalizacyjnych. Rynek Instalacyjny, nr 5.
[2] Izdebski W. 2009: Wykłady z przedmiotu SIT rok akademicki 2009/2010.
[3] Kędzia W., Ociepa E. 2015: System informacji przestrzennej (GIS)w zarządzaniu infrastrukturą wodociągową i kanalizacyjną. Inżynieria i Ochrona Środowiska 2015, t. 18, nr 2, s. 199-213.
[4] Kwietniewski M. 2008: GIS w wodociągach i kanalizacji, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, s.118-119.
[5] Miszta-Kruk K., Kwietniewski M. 2007: Zakres wdrożenia GIS w przedsiębiorstwach wodociągów i kanalizacji w Polsce, Mat. konferencyjne „GIS modelowanie i monitoring w zarządzaniu systemami wodociągowymi i kanalizacyjnymi”, Wyd. PZITS, Warszawa.
[6] NETGIS 2013: GIS w przedsiębiorstwach wodociągowo-kanalizacyjnych. Czerwiec 2016.
[7] QGIS 2016: QGIS User Guide. Czerwiec 2016; http://docs.qgis.org/2.8/pl/docs/user_manual/preamble/features.html.
[8] Szczepanek R., Żmuda-Trzebiatowski P. 2018: Systemy informacji przestrzennej z QGIS 2.18. Nieoficjalny Samouczek. Dokument rozpowszechniany na licencji CC BY-SA 3.0.
[9] Szczepanek R. 2013: Systemy informacji przestrzennej z Quantum GIS. Wydawnictwo PK 2013.
[10] Świercz P. 2016: Stworzenie systemu informacji przestrzennej z wykorzystaniem QGIS dla gminy Suchożebry na bazie nowo wybudowanej sieci kanalizacji sanitarnej w miejscowości Borki Siedleckie. Praca dyplomowa inżynierska, Politechnika Warszawska.
Piotr Świercz, Katarzyna Miszta-Kruk
Wydział instalacji Budowlanych, Hydrotechniki i Inżynierii Środowiska,
Zakład Zaopatrzenia w Wodę i Odprowadzania Ścieków
źródło: Forum Eksploatatora nr 3/2018
…
…
Polecamy publikacje Wydawnictwa Seidel-Przywecki
